HISTORIA HUTY MAŁAPANEW

Rozkaz króla Fryderyka II

1753

Historia hutnictwa żelaza na ziemiach położonych  nad rzeką Małą Panwią rozpoczyna się w XVI w. Sprzyjające warunki: lasy, woda i bogate złoża niskoprocentowej rudy darniowej spowodowały, że sporą część kuźnic i zakładów hutniczych lokalizowano w części dorzecza obejmującej tereny obecnych powiatów: strzeleckiego i opolskiego.
1 marca 1753 r. król pruski Fryderyk II podpisał w Poczdamie rozkaz, według którego na lewym brzegu Małej Panwi, między Krasiejowem a Schodnią, na miejscu młyna wodnego młynarza Ozimka – miała powstać żelazna huta. Budowę powierzył lustratorowi lasów Rhedantz’owi. Plan budowy obejmował dwa wysokie piece i jeden piec do fryszowania. W sierpniu 1754 r. zapalono pierwszy wysoki piec, a w październiku drugi. Od tej chwili huta znalazła się w pełnym ruchu. Jej przeciętna wydajność wynosiła 125 cetnarów żelaza tygodniowo.
Z czasem Huta przyjeła miano ” Królewska Huta Malapane w Ozimku” (Hutte Malapane in Malapane).

Pierwszy wsad rudy i koksu

1789

Huta Małapane w Ozimku zasłynęła z tego, że zaczęła stosować koks do wytopów wielkopiecowych. Tu po raz pierwszy na kontynencie europejskim, w 1789 roku dokonano wsadu rudy i koksu, zamiast węgla drzewnego. Niemal równocześnie z zastosowaniem koksu, wprowadzano też inne innowacje. Odlewnie do form glinianych od 1791 r. zastąpiono formowaniem w piasku, co pozwoliło na odlewanie części do maszyn parowych, cylindrów, kół, łańcuchów, mostów, filarów, krat, nagrobków. Odlewy i konstrukcje Huty śmiałością wykonania przewyższały wszystkie inne. W Hucie w Ozimku już od 1790 r. budowano mosty. W 1796 r. odlano most żelazny przez Wodę Strzegomską, którego poszczególne części po zmontowaniu ważyły 900 cetnarów. Dwa lata później odlano podobny most dla Berlina. Pomyślano też o moście nad Małą Panwią. Zaprojektował go inspektor maszynowy Schottelius. Na owe czasy była to nowatorska konstrukcja i pewnego rodzaju majstersztyk techniki. Jako pierwszy, przez most przeszedł zarządca huty Johann Fredrich Julian Reil i 12 września 1827 r. oddał go do użytku. Długość mostu wynosi 30, a szerokość 6 m. Ciężar całkowity – 14.190 kg żelaza kutego i 53.305 kg odlewów. Obecnie jest to najstarszy żelazny most wiszący w Europie. Na wystawie rolniczej w Opolu w 1850 r. wyroby Huty Małapanew otrzymały srebrny medal, a rok później na Wystawie Światowej w Londynie walce młyńskie zostały nagrodzone brązowym medalem.

Wielka zbrojownia

1905

Na początku XX w. w Hucie Małapanew istniały: 1 odlewnia stali, 1 odlewnia żelaza z oczyszczalnią i modelarnią, 1 tokarnia dla walców i warsztaty mechaniczne. W odlewni stali był piec martenowski o wydajności 5 ton. W listopadzie 1905 r. uruchomiono drugi piec martenowski o wydajności 6 ton. Po wybuchu wojny w 1914 r., huta musiała przestawić się na produkcję wojenną. W tym też czasie postawiono trzeci piec martenowski. Po przyłączeniu huty do sieci centrali górnośląskiej, uruchomiono elektryczny piec „Heroült”. Huta przeszła całkowicie na produkcję stali narzędziowej i konstrukcyjnej. W okresie II wojny światowej zakład stał się wielką zbrojownią. Największy rozwój huty nastąpił po II wojnie światowej. Wybudowano nową modelarnię, rozbudowano stalownie, odlewnie, formiernie i oczyszczalnie. Oprócz innych pieców, w roku 1951 oddano do użytku największy, 18-tonowy piec łukowy „Birlec”, który zbudowali Anglicy. W 1980 r. uruchomiono automatyczną linię formowania „Künkel-Wagner”. Równolegle z rozbudową huty następował wzrost zatrudnienia: w roku 1950 było zatrudnionych 4297 osób, 1955 – 5776, 1965 – 6011, a w 1975  najwięcej 7052 pracowników.

Wielkie przemiany

1960

W przeszłości huta rozwijała swój potencjał i infrastrukturę produkcyjną oraz jednocześnie infrastrukturę socjalną i miejską, która miała przyciągać szukających zatrudnienia pracowników i zachęcić ich do osiedlenia w Ozimku. W latach 60 i 70-tych Huta była kuźnią kadr dla polskiego odlewnictwa. Posiadała własny zakład badawczy. Ściśle współpracowała z AGH  w Krakowie i innymi uczelniami w zakresie prac badawczo-rozwojowych. W ramach praktyk studenckich i zatrudnienia absolwentów wyszkoliła wielu wybitnych odlewników, którzy później z sukcesem  kontynuowali swoje kariery zawodowe w innych odlewaniach.

Nowoczesny marketing

1993

Wprowadzenie mechanizmów rynkowych w gospodarce oraz zmiana poziomu i struktury popytu, stworzyły nową sytuację ekonomiczną. Chcąc sprostać krajowej i zagranicznej konkurencji, huta dokonała głębokich zmian w organizacji zarządzaniu, majątku, produkcji, marketingu i sposobach finansowania. W pierwszym etapie restrukturyzacji (1993-1995) wydzielono działalności pomocnicze, tworząc na ich bazie spółki z o.o. z mniejszościowym udziałem huty. Sukcesywnie ograniczano też posiadany majątek nieprodukcyjny. Drugi etap restrukturyzacji obejmował lata 2000-2001 i polegał na utworzeniu na bazie wydziałów produkcyjnych jednoosobowych spółek huty. Dnia 1 stycznia 2000 r., rozpoczęły działalność spółki: „Małapanew” Maszyny i Konstrukcje, „Małapanew” Armatura i „Małapanew” Modelarnia, a dnia 1 lipca 2001 r. – Małapanew – Zakłady Odlewnicze.

Wejście do grupy GWARANT

2004

Z dniem 22 września 2004 r. w wyniku dalszej restrukturyzacji organizacyjno-własnościowej, spółki wydzielone z Huty weszły w skład Grupy Kapitałowej „GWARANT” a MAŁAPANEW Zakłady Odlewnicze Sp z o.o. wróciła do historycznej nazwy HUTA MAŁAPANEW Spółka z o.o. kontynuując ponad 250-letnie tradycje hutnicze i odlewnicze w Ozimku.